Uroczystość obchodów stulecia Gimnazjum i Liceum im. Księcia Józefa Poniatowskiego

19 października 2018 roku odbyły się przygotowywane od ponad roku oficjalne uroczystości obchodów stulecia Gimnazjum i Liceum Księcia Józefa Poniatowskiego w Warszawie. Poniatówkę odwiedziło tego dnia wielu znamienitych gości – przedstawicieli samorządów, uczelni wyższych, a przede wszystkim absolwentów, wychowanków i byłych nauczycieli, by wspólnie z poniatowszczakami A.D. 2018 cieszyć się okrągłym, pięknym jubileuszem, który w naturalny sposób zbiega się z setną rocznicą odzyskania przez Polskę niepodległości. 
Oficjalne obchody w gmachu Poniatówki przy ul. Nowolipie 8 poprzedzone były tradycyjnie – tak jak bywało to przy okazji poprzednich rocznic – mszą świętą w intencji żyjących i zmarłych pracowników i wychowanków szkoły odprawioną w pobliskim kościele pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny. Samą uroczystość otworzyli o godzinie 10.00 konferansjerzy – profesor Aleksandra Żychlińska oraz profesor Maciej Rusiecki. Po wprowadzeniu historycznego sztandaru szkoły i odśpiewaniu hymnu państwowego pierwszy występ dał chór szkolny pod przewodnictwem Marty Olszewskiej, wykonując Gaude Mater Polonia Wincentego z Kielczy. Następnie przybyłych na uroczystość osobiście powitał dyrektor dr Mirosław Sosnowski. Wśród obecnych gości znaleźli się m.in.: wiceprezydent m.st. Warszawy Włodzimierz Paszyński, dyrektor Biura Edukacji Urzędu m.st. Warszawy Joanna Gospodarczyk, wizytator Iwona Greiner z Mazowieckiego Kuratorium Oświaty, burmistrz dzielnicy Śródmieście Krzysztof Czubaszek, naczelnik Wydziału Oświaty i Funduszy Europejskich dla dzielnicy Śródmieście Łukasz Kasprzak, dyrektor Biura Finansów Elżbieta Sadowska, naczelnik Wydziału Inwestycji Dzielnicy Śródmieście Andrzej Kopaczewski, przedstawicielki Związku Nauczycielstwa Polskiego – Hanna Lewandowska i Ewa Bielińska, przedstawiciele uczelni wyższych – dziekan Wydziału Chemicznego PW prof. dr hab. Władysław Wieczorek oraz pracownicy wydziału – prof. dr hab. Michał Fedoryński, dr Elżbieta Fedoryńska, dr hab. Aldona Zalewska, przedstawicielka Wydziału Chemii UW – prof. dr hab. Joanna Sadlej, przewodniczący Komitetu Głównego Olimpiady Chemicznej prof. dr hab. Marek Orlik, dziekan Wydziału Dyrygentury Chóralnej UMFC Sławek Wróblewski, kanclerz Polskiego Bractwa Kawalerów Gutenberga Jacek Kuśmierczyk, były podsekretarz stanu w Ministerstwie Skarbu Państwa Michała Stępniewskiego, przedstawiciele Fundacji Księcia Józefa Poniatowskiego Wspomagania i Rozwoju Nowoczesnej Szkoły – Krzysztof Walczak i Sylwester Zawada, wybitni absolwenci – prof. dr hab. Witold Kieżun, Rafał Siwek oraz osoby duchowne – dyrektor Duszpasterstwa Dzieci i Młodzieży Archidiecezji Warszawskiej ks. dr Marek Przybylski, dyrektor Katolickiego Zespołu Edukacyjnego im. Księdza Piotra Skargi ks. Sylwester Jeż, proboszcz parafii pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny ks. prałat Paweł Bekusa.
Dyrektor Sosnowski przedstawił zebranym wystąpienie, w którym zarysował dzieje Poniatówki i jej miejsce w historyczno-kulturowym krajobrazie Warszawy. Następnie głos zabrali przedstawiciele urzędów, instytucji i uczelni – kolejno: Włodzimierz Paszyński, Iwona Greiner (odczytująca list w imieniu Mazowieckiego Kuratora Oświaty), Krzysztof Czubaszek, przewodniczący Komisji Edukacji Rady Dzielnicy Śródmieści Paweł Martofel, na ręce dyrektora składając gratulacje, życzenia pomyślności oraz zapewnienia o wsparciu inwestycyjnym i merytorycznym. Wielu wzruszeń dostarczyło przemówienie wygłoszone w imieniu wychowanków przez  profesora Andrzeja Stankiewicza, który ofiarował Poniatówce odnaleziony rękopis hymnu szkolnego. Głos zabrał także inny wychowanek Liceum, przewodniczący prezydium Rady Rodziców V LO Mirosław Proppé. Po uroczystym „Ślubowaniu stulecia” wspólnie odśpiewano hymn Poniatówki, goście mieli także okazję wysłuchać minikoncertu wychowanka V LO Rafała Siwka, światowej sławy śpiewaka operowego, który specjalnie na tę okazję przyleciał z Monachium, przerywając próby do premiery opery “Rigoletto” Verdiego. Po części artystycznej sylwetki kilkudziesięciu wybitnych, nieżyjących już absolwentów, których nazwiska umieszczono na tabliczkach zdobiących pamiątkową ścianę przy wejściu do szkoły, przedstawił wicedyrektor Krzysztof Kuśmierczyk. Wmurowano także złote cegiełki Poniatówki upamiętniające żyjących wybitnych wychowanków oraz szczególnie zasłużonych dla szkoły. Wśród wyróżnionych znaleźli się prof. dr hab. Witold Kieżun (absolwent z 1939 roku, wybitny ekonomista i prakseolog, żołnierz AK i powstaniec, honorowy członek Polskiej Akademii Nauk), któremu wręczono także medal Poniatówki, profesor Andrzej Stankiewicz (absolwent z 1972 roku, dyrektor Instytutu Inżynierii Chemicznej na Uniwersytecie Technicznym w Delft, autor hymnu Poniatówki), prof. dr hab. Andrzej Markowski (absolwent z 1966 roku, językoznawca, profesor Instytutu Języka Polskiego Wydziału Polonistyki UW, wieloletni członek i przewodniczący Rady Języka Polskiego) Rafał Siwek (absolwent z 1993 roku, wybitny śpiewak operowy), Michał Stępniewski (absolwent z 1993 roku, finansista, prawnik i urzędnik państwowy), Jacek Kuśmierczyk (absolwent z 1980 roku, poligraf, filantrop, Kanclerz Polskiego Bractwa Kawalerów Gutenberga) i prof. dr hab. Michał Fedoryński (profesor Wydziału Chemii PW, autor wielu prac naukowych poświęconych katalizie międzyfazowej, wybitny naukowiec i dydaktyk, wielokrotny gość honorowy Letnich Szkół Liderów Nauki Poniatówki). Po ceremonii wmurowania złotych cegiełek okolicznościowy wykład Polska niepodległa wygłosiła profesor Magdalena Frąckiewicz-Wiśnioch. Następnie dyrektorzy wraz z przedstawicielami Fundacji Księcia Józefa Poniatowskiego Wspomagania i Rozwoju Nowoczesnej Szkoły wręczyli nagrody laureatom dwóch konkursów zorganizowanych w 100-lecie Poniatówki – konkursu literackiego im. Waldemara Błońskiego (laureaci: Jakub Miziński, Maciej Marcjaniak) oraz matematyczno-fizyczno-chemicznego im. Tomasza Tratkiewicza (laureaci: Bartosz Fabjanowicz, Dawid Umel, Bartłomiej Kozaryna). Losy jednego z absolwentów, Czesława Bajera, przybliżyła gościom Joanna Zaremba, polonistka, prezentując także wydaną z okazji 100-lecia szkoły książkę o tym wyjątkowym uczniu Poniatówki. Na koniec uroczystości wybrzmiał Ostatni Mazur Ludwika Ksawerego Łubińskiego w wykonaniu chóru szkolnego oraz: Etiuda E-dur op. 10 nr 3 Fryderyka Chopina (wyk. Albert Sobczak, kl. 3f), Un Dia de Noviembre Leo Brouwera (wyk. Łukasz Kiciński, kl. 2e), Intermezzo a-moll op. 118 nr 1 Johannesa Brahmsa (wyk. Emilia Jurek, kl. 2d), Kaprys Polski Grażyny Bacewicz (wyk. Maria Sikora, kl. 3a), Wariacje na temat opery Mozarta „Don Giovanni” Saveria Mercadantego (wyk. Hanna Woźniak, kl. 3a), Kadencja i fantazja Johna Williamsa (wyk. Anna Dąbrowska, kl. 3b, fortepian: Albert Sobczak, kl. 3 f).
Przedstawiamy fotorelację z uroczystości. Autorem zdjęć jest Pan Daniel Jastrzębski  – absolwent Poniatówki.

Jubileuszowe wydanie “Głosu Poniatówki”

Zapraszamy do nabycia nowego, jubileuszowego wydania “Głosu Poniatówki” (2018, nr 3). Publikacja zawiera teksty dotyczące historii szkoły (m.in. listę absolwentów 1918-2018) oraz jej współczesności napisane przez nauczycieli, uczniów oraz absolwentów, w tym tak wybitnych, jak profesor Witold Kieżun, profesor Andrzej Stankiewicz czy profesor Andrzej Markowski. “Głos Poniatówki” to 144 strony tekstu oraz ilustracje. Format: 33 cm x 23 cm; papier kredowy. Cena: 15 zł (koszty druku wydawnictwa). Do nabycia w sekretariacie szkoły. 

 

Sukcesy koszykarek i koszykarzy Poniatówki w turnieju “Z SKS-u do AZS”

Sportowa Poniatówka nie tylko słynie z sukcesów w rozgrywkach piłki ręcznej.  Udowodniły to koszykarki, które w niedzielę 28 października 2018 r. już o 7:45 stawiły się w hali przy ul. Banacha, aby rozegrać turniej “Z SKS-u do AZS-u”. Nasze amazonki pod wodzą trenera B. Miecznika i niezawodnej asystentki profesor P. Wagner pokazały,  co potrafią. Zaczęły od wygranych 21:11 z Liceum im. B.Limanowskiego oraz 23:18 z Liceum im. M. Kopernika zapewniając sobie pierwsze miejsce w grupie. Dobra passa ich nie opuszczała – w półfinale pokonały Liceum im. Jose Martí 14:8, a w finale ponownie spotkały się z Liceum M. Kopernika. Po zaciętej walce zakończyły mecz zwycięstwem 20:14, wygrywając cały turniej!!!. To dobra wróżba na zbliżające się zawody Śródmiejskiej Olimpiady Młodzieży. Brawa należą się również nieobecnej na zdjęciu, niesamowitej centrowej, Sandrze Kluszczyńskiej!

Chwilę po dziewczętach swe zmagania rozpoczęła  reprezentacja chłopców, czyli “Orły  Miecznika”, który zakomunikował im, że oczekuje od nich minimum powtórzenia wyniku dziewcząt… Chłopcy wzięli sobie te oczekiwania mocno do serca, bo podążyli dokładnie taką samą drogą jak amazonki. Odnieśli dwa zwycięstwa w grupie z LO im. M. Kopernika i im. P. Wysockiego, następnie  nadspodziewane łatwe przyszło im zwycięstwo nad LO im. A. Frycza-Modrzewskiego w półfinale i wreszcie  tryumf w finale nad zdekompletowaną drużyną LO im. B.  Limanowskiego w finale!

To miłe, że w ogólnopolskim finale turnieju “Z SKS-u do AZS-u” nasz stołeczny gród będą reprezentować “Czerwone tarcze Poniatowskiego”!!!

Zapraszamy do kibicowania 8 i 9 grudnia!!!

Autorzy:
Natalia Sobolewska  3c
Jakub Dzięgielewski 3b
Bartłomiej Miecznik – trener

Zdjęcie drużyny koszykarskiej chłopców Poniatówki

Audycja radiowa o stuleciu Poniatówki w Polskim Radiu RDC

W przededniu stulecia Gimnazjum i Liceum im. Księcia Józefa Poniatowskiego w Warszawie wicedyrektor szkoły i nauczyciel chemii  Krzysztof Kuśmierczyk, polonistka Joanna Zaremba  oraz  nauczyciel bibliotekarz i  nauczyciel filozofii Piotr Matuszewski odpowiadali na pytania dziennikarza Polskiego Radia RDC o historii i współczesności Poniatówki.  Zachęcamy do posłuchania tej audycji  online.

 

Premiera teatralna spektaklu “Dzwonek wolności” przygotowanego z okazji stulecia szkoły

Spektakl “Dzwonek wolności” opowiada o stuletniej historii Gimnazjum i Liceum im. Księcia Józefa Poniatowskiego w Warszawie. Przedstawienie, które powstało specjalnie z okazji jubileuszu Poniatówki, przygotowali obecni uczniowie szkoły pod opieką pedagoga teatru i nauczyciela Piotra Matuszewskiego. Autorski scenariusz został oparty na publikacjach o historii szkoły, wspomnieniach i świadectwach absolwentów. Mecenasem projektu jest m. st. Warszawa, które udzieliło wsparcia finansowego na jego realizację. Spektakl będzie miał swoją premierę w dniach 15 i 16 października 2018 roku w Teatrze WARSawy.” Na premierę obowiązują bezpłatne zaproszenia.

Spektakl będzie grany również w szkole. Najbliższy otwarty pokaz  jest planowany  27 października o godz. 16 w budynku szkoły w trakcie spotkania absolwentów.

 

Nasz uczeń na Międzynarodowym Kongresie Młodych Chemików „YoungChem2018”

Od 10 do 14 października 2018 roku uczeń naszej szkoły Stanisław Kulczyk z klasy IIIC brał udział w Międzynarodowym Kongresie Młodych Chemików „YoungChem 2018” organizowanym w tym roku w Bydgoszczy. Uczestnikami tego wydarzenia byli głównie studenci. Kongres był okazją do nawiązania znajomości z chemikami z całego świata i zapoznania się z tematami ich badań. Oprócz młodych mówców na kongresie prelegentami byli m.in. chemicy o światowej sławie, tacy jak prof. Nuno Maulide z Uniwersytetu Wiedeńskiego czy prof. Valentine Nenajdenko z Uniwersytetu im. M. Łomonosowa w Moskwie. Stanisław Kulczyk, który reprezentował naszą szkołę, prezentował na sesji posterowej plakat pt. „Synteza analogów willardyiny”. Jego wyjazd był możliwy dzięki otrzymaniu pierwszej nagrody na podsumowaniu programu „Chemiczne staże badawcze dla młodzieży”. Zarówno program stażowy, jak i konferencja były organizowane przez Politechnikę Warszawską. Prezentowany plakat otrzymał na kongresie drugą nagrodę Jury i trzecią nagrodę publiczności.

 

Ślubowanie klas pierwszych w roku stulecia Poniatówki

Sprawozdanie z ślubowania pierwszoklasistów

W piątek 12 października 2018 r. w podniosłej atmosferze odbyło się ślubowanie klas pierwszych, połączone z obchodami Dnia Edukacji Narodowej. Głos zabrał Pan Dyrektor dr Mirosław Sosnowski, który złożył życzenia z okazji Dnia Edukacji Narodowej i wyraził również swoją radość z powodu stulecia naszej szkoły. Życzenia  z okazji Dnia Edukacji Narodowej  złożyła także Pani Laria Koturbasz, wiceprezes Rady Rodziców.  Potem przemawiał przewodniczący Samorządu Uczniowskiego Mikołaj Zduńczyk, który podziękował nauczycielom i pracownikom szkoły za ich ciężką pracę. Następnie odbyło się uroczyste ślubowanie uczniów klas pierwszych.

Po uroczystości oficjalnej nastąpiła część artystyczną. Mieliśmy okazję posłuchać naszego chóru pod batutą Marty Olszewskiej. Swój talent zaprezentowali również inni uczniowie naszej szkoły, którzy zagrali utwory na pianinie, skrzypcach, flecie oraz gitarze. Wszyscy uczniowie z podziwem wsłuchiwali się w melodie wykonywane przez ich kolegów.

Tegoroczne ślubowanie było wyjątkowe, ponieważ odbywało się w 100- letnią rocznicę powstania naszego liceum. Jesteśmy dumni, że możemy uczyć się w tej szkole i być częścią jej społeczności.

                                                                                                         

                                                                Alicja Czyż, Zofia Roszkowska i Michał Tomala  z  klasy 1B

 

Autorką zdjęć jest uczennica klasy 2A – Kinga Oziembło

Złożenie kwiatów na grobie Księcia Józefa Poniatowskiego na Wawelu

W ramach obchodów stulecia Gimnazjum i Liceum im. Księcia Józefa Poniatowskiego w Warszawie dnia 12 października 2018 roku udała się do Krakowa  do Katedry Wawelskiej delegacja szkolna złożona z uczniów klas drugich, nauczycieli i rodziców, aby w imieniu Społeczności Szkolnej złożyć kwiaty na grobie patrona szkoły.

Nasza podróż rozpoczęła się na Dworcu Centralnym w Warszawie, skąd w godzinach porannych wyruszyliśmy pociągiem. Do Krakowa dojechaliśmy około godziny 10.40. Najpierw odebraliśmy wieniec z kwiaciarni. Poszliśmy na Wawel, zatrzymując się na chwilę pod Bazyliką Mariacką. W Bazylice Archikatedralnej św. Stanisława i św. Wacława na Wawelu zostaliśmy ciepło przyjęci przez proboszcza, który umożliwił nam wejście do Krypty św. Leonarda. Książę Józef Poniatowski spoczął tam w lipcu 1817 roku, co zapoczątkowało tradycję chowania wybitnych Polaków na Wawelu. Przy sarkofagu złożyliśmy wieniec i oddaliśmy honory naszemu patronowi. Następnie udaliśmy się na dziedziniec z krużgankami ufundowanymi przez Zygmunta Starego. Kolejnym punktem naszej wędrówki był kościół św. Franciszka z Asyżu słynny z witraża Stanisława Wyspiańskiego z 1904 roku “Bóg Ojciec – stań się”, który wywarł na nas ogromne wrażenie. Potem poszliśmy na Rynek, korzystając z chwili przed odjazdem pociągu, gdzie zjedliśmy obiad w jednej z krakowskich restauracji. Do Warszawy wróciliśmy w godzinach popołudniowych.

Na potrzeby strony internetowej szkoły podróż została udokumentowana za pomocą fotografii. Wyjazd ten był możliwa dzięki zaangażowaniu i wsparciu finansowemu Rady Rodziców. Przypomniała nam ona, że książę Józef Poniatowski jest nie tylko symbolem, ale również człowiekiem, za którego ideałami warto podążać.

Zapraszamy do obejrzenia fotoreportażu.

Natalia Gałązka klasa 2E
 

Chemiczny obóz olimpijski – Pieczarki 2018

                        Sprawozdanie z chemicznego obozu olimpijskiego (Pieczarki 2018)

 

Tegoroczny obóz dla przygotowujących się do udziału w 65. Olimpiadzie Chemicznej okazał się dla wszystkich uczestników czasem niezwykle intensywnej pracy, a zarazem szansą na współpracę z ludźmi podzielającymi ich zamiłowanie do chemii. W ciągu sześciu dni – od siedemnastego do dwudziestego drugiego września – bardzo dużo działo się i na zajęciach, i pomiędzy nimi.

W poniedziałek rano spotkaliśmy się z opiekunami i wykładowcami na Placu Bankowym, by stamtąd odbyć kilkugodzinną podróż do jakże urokliwego miejsca przeznaczenia. Po przyjeździe do Pieczarek, posileniu się obiadem i rozpakowaniu walizek rozpoczęły się pierwsze zajęcia. Uczestników podzielono według stopnia zaawansowania na dwie grupy, z których jedna przystąpiła do wnikania w tajniki kinetyki chemicznej, druga zaś wysłuchała pierwszego wykładu prof. Michała Fedoryńskiego na temat chemii organicznej. Po kolacji natomiast skupiliśmy się na zrozumieniu podstaw spektrometrii masowej.

Wtorkowe zajęcia wyznaczyły – naprawdę szybkie – tempo pracy na kolejne kilka dni, a nasze umysły bez reszty pochłonęła chemia. Wśród wykładów dotyczących chemii organicznej prof. Fedoryńskiego oraz teorii orbitali molekularnych, prowadzonych przez dr Aldonę Zalewską, rozwiązywania zadań z równowag jonowych z p. Krzysztofem Kuśmierczykiem i naszych ulubionych wieczornych zajęć z technik spektroskopowych – tym razem wytężaliśmy umysły przy odczytywaniu wykresów widma NMR – musieliśmy jeszcze znaleźć czas na zastanowienie się nad obowiązkowymi zadaniami wstępnymi z folderu olimpiady. A to był dopiero początek pracy!

W środę do tematów naszych chemicznych rozważań dołączyły elektrochemia oraz rentgenografia strukturalna, którą poprowadzili nasi absolwenci – Maciek Kępczyński i Michał Zalewski. Ta część sprawiła naszym już z lekka  oszołomionym ilością informacji mózgom niemały kłopot. W międzyczasie zaznajomiliśmy się też nieco z geometrią drobin chemicznych wyłożoną przez dr A. Zalewską, a po kolacji – ze spektroskopią IR. W wirze nauki nie zapomnieliśmy jednak o odrobinie integracji – spacery nad jezioro, rozmowy we wszystkich znanych uczestnikom językach i partyjki brydża pozwoliły nam nieco odsapnąć… i, oczywiście, wspólnie pogłowić się nad zadaniami etapu wstępnego.

Czwartek przyniósł jednak trochę odpoczynku. Po zajęciach (związki kompleksowe i organika) wraz z p. Ignacym Stępińskim wypłynęliśmy na jezioro kajakami i rowerami wodnymi, by zażyć nieco słońca, które przygrzewało od początku obozu. Style pływania były bardzo zróżnicowane – niektórzy dosiadali kajaków wzorem Indian, inni pokonywali fale na stojąco, jak weneccy gondolierzy, a jeszcze inni postanowili płynąć obok załadowanych po brzegi rowerów wodnych. Nie zabrakło okazji do śmiechu i robienia zdjęć, z których kilka zgłoszono później do tradycyjnego konkursu na najlepsze ujęcie. Po półtoragodzinnych zajęciach z teorii i zasad oraz kolacji wyruszyliśmy, by rozpalić ognisko, przy którym zasiedliśmy wraz z uczniami klasy 1c. Na tańcach (między innymi nieśmiertelnej belgijce), śpiewie z gitarą i pieczeniu kiełbasek upłynęło nam kolejne kilka godzin.

W piątek widać już było zmęczenie, ale wytrwale pogłębialiśmy wiedzę, i tak na ostatnich wykładach z chemii organicznej i drobin kompleksowych oraz rentgenografii (tym razem poszło bardziej gładko) upłynął nam kolejny dzień. Wieczorem natomiast spotkaliśmy się z p. Kuśmierczykiem w świetlicy na jak najstaranniejszym (i najbardziej poprawnym!) przygotowaniu rozwiązań zadań z folderu olimpiady oraz rozstrzygnięciu konkursu fotograficznego. Wygrał Janek Kozak ze swoją pomysłową adaptacją sławnej sceny z „Titanica”. Kiedy wszystkie kartki z rozwiązaniami były już równiutko poukładane na biurku, przystąpiliśmy do maratonu zadań olimpijskich. Prezentowana przez nas wytrzymałość była różna, ale najwytrwalsi pracowali nad zadaniami aż do pierwszej trzydzieści.

Maraton nie przeszedł jednak bez echa, a zarwana noc znacząco odbiła się na naszej kondycji umysłowej. Przez sobotnie poranne zajęcia przebrnęliśmy z niejakim trudem, choć staraliśmy się ze wszystkich sił, by coś jeszcze przerobić. W końcu zmęczenie wzięło górę i, oddelegowani do odpowiednich miejsc, zajęliśmy się sprzątaniem świetlic, kapitanatu i doprowadzaniem do ładu naszych pokojów. Po spożyciu ostatniego na tym obozie obiadu i serdecznych podziękowaniach dla wykładowców, opiekunów i pań kucharek, obładowani walizkami załadowaliśmy się na pokład autobusu i wyruszyliśmy w podróż powrotną do Warszawy. Obóz zakończył się około godziny 18:00 na Placu Bankowym.

Obóz olimpijski był dla nas wspaniałą przygodą, ale pokazał nam również, ile jeszcze musimy się nauczyć. Z Pieczarek wróciliśmy zmęczeni, ale i zadowoleni oraz pełni zapału do dalszej pracy – bo przecież wszyscy wiemy, że jest o co walczyć!

                                                                                             

Opracowała: Magdalena Sobiech z klasy 2D

 

Autorem zdjęć jest Pan Krzysztof Kuśmierczyk